Hipokrates – najbardziej rozpoznawalny lekarz wszech czasów,  określany mianem „Ojca medycyny”, kim był, co o nim wiemy i dlaczego zasłużył sobie na taką sławę? W dzisiejszej notatce postaram się Wam przybliżyć postać tego najsławniejszego prekursora współczesnej medycyny 🙂

Hipokrates (460-377 p.n.e) – jeden z najwybitniejszych prekursorów medycyny urodził się na wyspie Kos i zmarł w Larysie. Pochodził z rodu Asklepiadów, w którym umiejętności medyczne były przekazywane z ojca na syna. Syn Heraklidesa, od którego zgodnie z tradycją nauczył się sztuki lekarskiej, którą następnie pogłębiał podróżując m.in. po Egipcie i Azji Mniejszej. Naukę Hipokratesa i jego szkoły poznano z „Corpus Hippocraticum”, która składała się z 53 pism napisanych w dialekcie jońskim. „Dzieła zbiorowe Hipokratesa” czyli najważniejsze z pism zebrane ok. 100 lat po śmierci Hipokratesa to m.in. „Aforyzmy” i „Prognozy koskie”, w których zawarł wiedzę z takich dziedzin medycyny jak anatomia, chirurgia, patologia i położnictwo.

Hipokrates uważał, że w organizmie człowieka występują cztery soki (płyny): krew, śluz, żółć i czarna żółć (prawdopodobnie chodziło o krew żylną). Równowaga między tymi czterema płynami świadczyła o zdrowiu, a w razie braku równowagi o chorobie. Dodatkowo przewaga jednego z nich świadczyła o temperamencie człowieka: u sangwinika -krew, u flegmatyka -śluz, u choleryka -żółć, u melancholika -czarna żółć. Poza tym odłączył medycynę od wierzeń natury religijnej np. piśmie „Peri hieres nosu” („O świętej chorobie”) odrzucił pogląd, że przyczyną epilepsji jest opętanie przez demona i tłumaczył ją jako chorobę mózgu. Dodatkowo w piśmie „Peri aeron, hydaton, topon” („O powietrzu, wodzie i okolicach”) wskazał, że czynniki środowiskowe mają istotny wpływ na zdrowie człowieka.

„Hipokrates badający dziecko” – Robert Thom 1950r.

Metoda szkoły Hipokratesa opierała się na wnikliwej obserwacji, doświadczeniu i błyskotliwym rozpoznaniu, co prowadziło do postawienia diagnozy. Środkami zapobiegającymi powstawaniu choroby były m.in. higiena i prawidłowa dieta. Poza tym uważał, że na podstawie wyglądu chorego można określić stan jego zdrowia. Do dziś mówi się o tzw. „Twarzy (Obliczu) Hipokratesa” – zaostrzone rysy, wydłużony nos, zapadnięte oczy, zapadnięte policzki, ziemiasta cera i spieczone usta, cechy które są oznakami zbliżającej się śmierci. Dodatkowo wprowadził wiele terminów tj.: rak, rozpoznanie, rokowanie, leczenie, epidemia, które są stosowane do dziś. Troska  Hipokratesa o pacjenta i mistrzostwo w stawianiu diagnozy na podstawie obserwacji lekarskiej są niedoścignionym wzorem także dla współczesnych lekarzy.

„Salus aegroti suprema lex” („Dobro chorego najwyższym prawem”)

I na koniec ciekawostka! Tradycyjnie w polskich publikacjach imię bohatera wpisu zapisywane jest przez jedno „p” jednak filologowie zalecają, żeby zapisywać postać bliższą oryginałowi z dwoma „p”. Dodatkowo argumentują to tym, że w języku greckim Hipokrates oznacza „podwładny”, a Hippokrates „koniowładny”. Czyli przez cała notatkę świadomie popełniałem błąd, ale wraz z jej końcem przestawiam się na poprawną formę 🙂